నిజసల్లాపమాధుర్యవినిర్భర్త్సితకచ్ఛపీ।
మందస్మితప్రభాపూరమజ్జత్కామేశమానసా। 11
మందస్మితం అంటే చిరునవ్వు. ఈ నామంలో వశిన్యాదులు అమ్మ చిరునవ్వు గురించి చెబుతున్నారు. నిజానికి స్మితం అంటేనే చిరునవ్వు. అటువంటప్పుడు మందస్మితం అనటం దేనికీ? ఈ మందం అనే ఉపసర్గను స్మితశబ్దానికి ముందు చేర్చటం ఎందుకూ అన్న ప్రశ్న వస్తుంది కదా.
మంద అన్నసంస్కృతశబ్దానికి అర్థం మొల్లనిది అని అర్థం. సంసృత ఛందస్సులలో మందాక్రాంతం అని ఒక వృత్తం ఉంది. దాని అర్థం మెల్లగా ఆక్రమించబడినది అని అర్థం. అది వర్షాకాలంలోని దట్టమైన మేఘాలు వచ్చి మెల్లగా ఆక్రమించిన ఆకాశాన్ని ఉద్దేసించి ఊహించటం సొగసుగా ఉంటుంది కదూ. అందుకే కాళిదాస మహాకవి ఆ వృత్తాలలో మేఘసందేశం అన్న అద్భుతమైన లఘుకావ్యం రచించాడు.
అమ్మాయిని మందగమన అనటం కవుల వాడుకలో తరచుగా వినిపిస్తుంది. అంటే అమ్మాయిలు మెల్లగా నడుస్తారనీ అది వారికి అందగిస్తుందనీ ఉద్దేశం. అలాంటి అందమైన మెల్లని నడక కల అమ్మాయి అని చెప్పటం అమ్మాయిల పరంగా ఒక సుగుణంగా విశేషంగా చెప్తారు కవులు.
అలాగే స్మితం అంటే చిరునవ్వే కావచ్చును. ఆ చిరునవ్వు కూడా ముఖమండలంపైన మెల్లగా ఆవిష్కరించబడటం అన్నది ఇక్కడ నామం చెప్పే విశేషం.
ఎప్పుడైనా కవిత్వంలో చిరునవ్వు వెన్నెలలు వంటి ప్రయోగాలు విన్నారా? వినే ఉంటారు. అందమైన చిరునవ్వులకు చిరునామా అమ్మాయిల ముఖాలే కాబట్టి వెన్నెలలవలె విరబూసే చిరునవ్వులు సహజంగానే కవిత్వాల్లో స్త్రీపరమైన వర్ణనల్లోనే వస్తాయి.
వెన్నెలకు వాతావరణాన్ని ఆహ్లాదపరచే శక్తి ఉంది.
చిరునవ్వుకు వాతావరణాన్ని ఆహ్లాదపరచే శక్తి ఉంది.
అందుకనే కవులు చిరునవ్వులను వెన్నెలతో పోలుస్తూ ఉంటారు.
ఈ నామంలో మందస్మితప్రభ అని చెప్పారు చూడండి. అది అమ్మ చిరునవ్వుల చల్లని వెలుగులు అని అర్థం చేసుకోవాలి. ఇది స్పష్టంగానే తెలుస్తున్నది కదా.
సాధారణమైన స్త్రీల చిరునవ్వులకే వెన్నెలవలె అమితమైనా అహ్లాదన శక్తి ఉంటే సకల జగత్తులోనూ అత్యుత్తమైన స్త్రీత్వం తన సొత్తు ఐన అమ్మ చిరునవ్వు ఎంత గొప్ప ప్రభగా ఉంటుందో మీరే ఊహించండి.
పైగా ఈ నామం మందస్మితప్రభాపూరమజ్జత్కామేశమానసా అన్న దానిలో మందస్మితప్రభాపూరం అంటున్నారు. ప్రభాపూరం అంటే కాంతి యొక్క ప్రవాహం! ఒక మహా నదీ ప్రవాహంలా కొల్లగా ఉన్నది అన్నమాట అమ్మ యొక్క మెల్లని చిరునవ్వుల చల్లని కాంతి ప్రసరణం.
స్త్రీల చిరునవ్వులకు అకర్షితులై సంతోషంతో తబ్బిబ్బులయ్యేది ఆయా ఉత్తమస్త్రీల పతిదేవుళ్ళు.
ఇక్కడ కూడా అంతే.
అమ్మ కామేశ్వరి. ఆవిడ కు పతిదేవుడైన అయ్యవారు కామేశ్వరుడు.
ఆ మహానుభావుడు కామేశ్వరుడి మానసం ఆ ప్రభాపూరంలో మజ్జనం ఆచరిస్తోందట.
మజ్జనం అంటే స్నానం. మరొక అర్థం మునక అని కూడా ఉంది.
అయ్యవారు అమ్మ చిరునవ్వులో ఐనా సరే మునిగిపోయారు అని అనటం కుదరదు. ఎందుకంటే మునిగిపోయిన వాడికి చేష్టలు ఉడిగిపోతాయి. అలా చెప్పటం అపచారం అవుతుంది. పైగా ఇక్కడ మజ్జత్ అన్నప్పుడు అది వర్తమాన కాల ప్రయోగం కాబట్టి మునిగిపోవటం అన్న భూతకాలసూచన అసంగతం కూడా.
అయ్యవారు అమ్మ చల్లని చిరునవ్వుల కాంతి ప్రవాహంలో ఆనందంగా మునిగీతలు కొడుతూ ఉన్నారని చెప్పటం సమంజసంగా ఉంటుంది.
ఈ నామంలో అయ్యవారిని కామేశుడు లేదా కామేశ్వరుడు అని వాచ్యంగా చెప్పారు. ఇక్కడ కామేశ అన్న పదంలో ఉన్న కాముడు మన్మథుడు అనుకోకండి. అలాగే త్రిమూర్తుల్లో ఒకడైన రుద్రుడు అని కూడా అనుకోకండి. ఈ కామేశుడు కామకళారూపి యైన పరశివుడు. ఈ విషయంగా కామకళా విలాసంలో
బిందు రహంకారాత్మా
రవి రేత ర్మిథున సమరసాకారః
కామః కమనీయతయా
కలా చ దహనేందు విగ్రహౌ బిందూ
ప్రకాశవిమర్శా మిశ్రస్వరూపమైన మహాబిందువు ఉంది. అది అహమనే వర్ణద్వయం కలిగి ఉంది, ఇది రక్తశుక్ల బిందువుల మేళనము. అంటే చంద్రాగ్నుల సమిష్టి రూపం. ఈ బిందువులోని ప్రకాశవిమర్శాంశలే కామేశ్వర మేమేశ్వరీ దివ్యదంపతులు. ఈ ఉభయాంశల మిశ్రబిందువే సూర్యస్వరూపం. ఇదే సర్వకారణ బిందువు.
ఇక్కడ కామేశ శబ్ధం ఈ విధంగా పరశివ వాచకం. కామకళాస్వరూపం అని గ్రహించాలి.
అమ్మ ముఖమండలములోని చిరునవ్వుల ప్రభల చల్లని కాంతి ప్రవాహం ఆ కామేశ్వరుని మనస్సును పూర్తిగా ఆకర్షించి సంతోషంలో మునకలు వేయిస్తున్నదని ఈ నామం చెబుతోంది.
అమ్మ చిరునవ్వు రాగరహితం. కారణాతీతం. కారణరహితం. అది నాదానంద, ప్రణవానంద, బ్రహ్మానందాల స్వరూపం. అమ్మ ముఖం ఆనందస్వరూపం.
మందస్మితప్రభాపూరమజ్జత్కామేశమానసా। 11
మందస్మితం అంటే చిరునవ్వు. ఈ నామంలో వశిన్యాదులు అమ్మ చిరునవ్వు గురించి చెబుతున్నారు. నిజానికి స్మితం అంటేనే చిరునవ్వు. అటువంటప్పుడు మందస్మితం అనటం దేనికీ? ఈ మందం అనే ఉపసర్గను స్మితశబ్దానికి ముందు చేర్చటం ఎందుకూ అన్న ప్రశ్న వస్తుంది కదా.
మంద అన్నసంస్కృతశబ్దానికి అర్థం మొల్లనిది అని అర్థం. సంసృత ఛందస్సులలో మందాక్రాంతం అని ఒక వృత్తం ఉంది. దాని అర్థం మెల్లగా ఆక్రమించబడినది అని అర్థం. అది వర్షాకాలంలోని దట్టమైన మేఘాలు వచ్చి మెల్లగా ఆక్రమించిన ఆకాశాన్ని ఉద్దేసించి ఊహించటం సొగసుగా ఉంటుంది కదూ. అందుకే కాళిదాస మహాకవి ఆ వృత్తాలలో మేఘసందేశం అన్న అద్భుతమైన లఘుకావ్యం రచించాడు.
అమ్మాయిని మందగమన అనటం కవుల వాడుకలో తరచుగా వినిపిస్తుంది. అంటే అమ్మాయిలు మెల్లగా నడుస్తారనీ అది వారికి అందగిస్తుందనీ ఉద్దేశం. అలాంటి అందమైన మెల్లని నడక కల అమ్మాయి అని చెప్పటం అమ్మాయిల పరంగా ఒక సుగుణంగా విశేషంగా చెప్తారు కవులు.
అలాగే స్మితం అంటే చిరునవ్వే కావచ్చును. ఆ చిరునవ్వు కూడా ముఖమండలంపైన మెల్లగా ఆవిష్కరించబడటం అన్నది ఇక్కడ నామం చెప్పే విశేషం.
ఎప్పుడైనా కవిత్వంలో చిరునవ్వు వెన్నెలలు వంటి ప్రయోగాలు విన్నారా? వినే ఉంటారు. అందమైన చిరునవ్వులకు చిరునామా అమ్మాయిల ముఖాలే కాబట్టి వెన్నెలలవలె విరబూసే చిరునవ్వులు సహజంగానే కవిత్వాల్లో స్త్రీపరమైన వర్ణనల్లోనే వస్తాయి.
వెన్నెలకు వాతావరణాన్ని ఆహ్లాదపరచే శక్తి ఉంది.
చిరునవ్వుకు వాతావరణాన్ని ఆహ్లాదపరచే శక్తి ఉంది.
అందుకనే కవులు చిరునవ్వులను వెన్నెలతో పోలుస్తూ ఉంటారు.
ఈ నామంలో మందస్మితప్రభ అని చెప్పారు చూడండి. అది అమ్మ చిరునవ్వుల చల్లని వెలుగులు అని అర్థం చేసుకోవాలి. ఇది స్పష్టంగానే తెలుస్తున్నది కదా.
సాధారణమైన స్త్రీల చిరునవ్వులకే వెన్నెలవలె అమితమైనా అహ్లాదన శక్తి ఉంటే సకల జగత్తులోనూ అత్యుత్తమైన స్త్రీత్వం తన సొత్తు ఐన అమ్మ చిరునవ్వు ఎంత గొప్ప ప్రభగా ఉంటుందో మీరే ఊహించండి.
పైగా ఈ నామం మందస్మితప్రభాపూరమజ్జత్కామేశమానసా అన్న దానిలో మందస్మితప్రభాపూరం అంటున్నారు. ప్రభాపూరం అంటే కాంతి యొక్క ప్రవాహం! ఒక మహా నదీ ప్రవాహంలా కొల్లగా ఉన్నది అన్నమాట అమ్మ యొక్క మెల్లని చిరునవ్వుల చల్లని కాంతి ప్రసరణం.
స్త్రీల చిరునవ్వులకు అకర్షితులై సంతోషంతో తబ్బిబ్బులయ్యేది ఆయా ఉత్తమస్త్రీల పతిదేవుళ్ళు.
ఇక్కడ కూడా అంతే.
అమ్మ కామేశ్వరి. ఆవిడ కు పతిదేవుడైన అయ్యవారు కామేశ్వరుడు.
ఆ మహానుభావుడు కామేశ్వరుడి మానసం ఆ ప్రభాపూరంలో మజ్జనం ఆచరిస్తోందట.
మజ్జనం అంటే స్నానం. మరొక అర్థం మునక అని కూడా ఉంది.
అయ్యవారు అమ్మ చిరునవ్వులో ఐనా సరే మునిగిపోయారు అని అనటం కుదరదు. ఎందుకంటే మునిగిపోయిన వాడికి చేష్టలు ఉడిగిపోతాయి. అలా చెప్పటం అపచారం అవుతుంది. పైగా ఇక్కడ మజ్జత్ అన్నప్పుడు అది వర్తమాన కాల ప్రయోగం కాబట్టి మునిగిపోవటం అన్న భూతకాలసూచన అసంగతం కూడా.
అయ్యవారు అమ్మ చల్లని చిరునవ్వుల కాంతి ప్రవాహంలో ఆనందంగా మునిగీతలు కొడుతూ ఉన్నారని చెప్పటం సమంజసంగా ఉంటుంది.
ఈ నామంలో అయ్యవారిని కామేశుడు లేదా కామేశ్వరుడు అని వాచ్యంగా చెప్పారు. ఇక్కడ కామేశ అన్న పదంలో ఉన్న కాముడు మన్మథుడు అనుకోకండి. అలాగే త్రిమూర్తుల్లో ఒకడైన రుద్రుడు అని కూడా అనుకోకండి. ఈ కామేశుడు కామకళారూపి యైన పరశివుడు. ఈ విషయంగా కామకళా విలాసంలో
బిందు రహంకారాత్మా
రవి రేత ర్మిథున సమరసాకారః
కామః కమనీయతయా
కలా చ దహనేందు విగ్రహౌ బిందూ
ప్రకాశవిమర్శా మిశ్రస్వరూపమైన మహాబిందువు ఉంది. అది అహమనే వర్ణద్వయం కలిగి ఉంది, ఇది రక్తశుక్ల బిందువుల మేళనము. అంటే చంద్రాగ్నుల సమిష్టి రూపం. ఈ బిందువులోని ప్రకాశవిమర్శాంశలే కామేశ్వర మేమేశ్వరీ దివ్యదంపతులు. ఈ ఉభయాంశల మిశ్రబిందువే సూర్యస్వరూపం. ఇదే సర్వకారణ బిందువు.
ఇక్కడ కామేశ శబ్ధం ఈ విధంగా పరశివ వాచకం. కామకళాస్వరూపం అని గ్రహించాలి.
అమ్మ ముఖమండలములోని చిరునవ్వుల ప్రభల చల్లని కాంతి ప్రవాహం ఆ కామేశ్వరుని మనస్సును పూర్తిగా ఆకర్షించి సంతోషంలో మునకలు వేయిస్తున్నదని ఈ నామం చెబుతోంది.
అమ్మ చిరునవ్వు రాగరహితం. కారణాతీతం. కారణరహితం. అది నాదానంద, ప్రణవానంద, బ్రహ్మానందాల స్వరూపం. అమ్మ ముఖం ఆనందస్వరూపం.
గొప్పగా వుంది ఈ నామ వివరణ, ధన్యవాదాలు మీకు!
రిప్లయితొలగించండిశ్యామ్ గారు, మీకు ఎన్నో ధన్యవాదములు. మీ కృషికి మేము కృతఙ్ఞులం.
రిప్లయితొలగించండిమీరు రాసిన లలితాంబిక అమ్మ వారి లలిత సహస్ర నామం వ్యాఖ్యానం ఎంతో బావుంది. చాలా ప్రేరేపితులమౌతున్నాము. మీరు మిగతా నామాలకి కూడా ఇలాగే వ్యాఖ్యానం రాస్తారని ఎదురుచూస్తున్నాము. దయచేసి, మిగతా నామాలకి కూడా వ్యాఖ్యానం రాయండి అయ్యా.