అనాకలితసాదృశ్యచుబుకశ్రీవిరాజితా।
కామేశబద్ధమాంగళ్యసూత్రశోభితకంధరా। 12
లోకంలో ఉన్న వస్తువులను ఇతర వస్తువులతో పోల్చి చెప్పటం అన్నది కొత్త విషయం కాదు. అందరం ఈ పని చేస్తూనే ఉంటాం. ఐతే పోల్చటం అనే అవసరం ఎప్పుడు వస్తున్నది అన్నది కొంచెం ఆలోచించాలి ఇక్కడ.
చెప్పేవాడు వినేవాడు అనే ఇద్దరు వ్యక్తుల మధ్య సంభాషణలో పోలిక అవసరం వస్తున్నది కదా. అదికూడా ఫలాని వస్తువు ఎలాగు ఉన్నది అన్న విషయాన్ని చెప్పేవాడు విశదం చేయవలసిన సందర్భంలో.
కాకి ఇలా ఉన్నది అని ఎవరూ కాకిని దేనితోనూ పోల్చి చెప్పనవసరం లేదు. వినేవాడు కాకిని ఎలాగూ చూసే ఉంటాడు కాబట్టి. అలాగే ఉంగరం అంటే ఇలా ఉంటుంది అని చెప్పనవసరం లేదు. చెప్పేవాడు ఒక కొత్త వస్తువును గురించి చెప్పాలి అనుకోండి. అది అంతకు పూర్వం వినేవాడికి తెలిసి ఉండదని నమ్మకం అనుకోండి. అప్పుడు ఆ వస్తువును గురించి ఎలా చెప్పాలి? ఆ వస్తువు యొక్క ఆకృతిని దేనితో నైనా పోల్చి చెప్పాలి ఏదో విధంగా. దాని యందు గమనించిన లక్షణాలను కూడా వేటితో నైనా పోల్చి చెప్పాలి. అప్పుడు కదా వినేవాడికి కొంతగా అవగాహన వస్తుంది.
మరొక పక్షంలో మీరు ఒక కొత్త రకం కాకిని చూచారు. అది కాకి కావచ్చు కాని దానిలో నేమి విశేషం ఉన్నదో ఎలాగో అలా పోలికల సహాయంతో కదా చెప్పగలిగేది. మాటవరసకు అది కొంగలాగా తెల్లగా ఉంది అన్నారనుకోండి. కొంగ తెలుపు ఎటువంటిదో తెలుసును కాబట్టి ఆ కొత్త కాకి మీకంటికి ఎలా కనిపించిందో ఆవలి వాడికి తెలుస్తుంది. అలాగే ఒక గద్ద అంత ఉంది అన్నారనుకోండి. అది ఎంత పరిమాణంలో ఉందో తెలుస్తుంది అంచనాకు. ఇటువంటివి కదా పోలికల అవసరాలు మనకు ప్రపంచంలో.
ఈ లలితాసహస్రనామ స్తోత్రంలో అమ్మ స్వరూపాన్ని వర్ణిస్తూ కొన్ని కొన్ని పోలికలు చెప్పారు. పద్మరాగ శిలాదర్శి పరిభావి కపోల భూః వంటివి. ఆ నామం ప్రకారం అమ్మ చెక్కిళ్ళ వర్ణసౌందర్యం పద్మరాగ మణుల ఎఱుపును ధిక్కరిస్తోంది అని తెలుసుకుంటున్నాం. నవచంపక పుష్పాభ నాసాదండ విరాజితా అన్న నామం ప్రకారం అమ్మ ముక్కు అప్పుడే వికసించిన సంపంగిపూవులా ఉంది అనగానే ఆ నాసిక సోయగం యొక్క అతిశయం తెలుస్తున్నది మనకు.
ఇలా రూపవర్ణనం చేస్తూ అమ్మ యొక్క గడ్డం దగ్గరకు వచ్చేసరికి పెద్ద గడ్డు సమస్య వచ్చింది!
అమ్మ గడ్డ్డం అనాకలితం. అంటే అది ఇలాగు ఉందని చెప్పటానికి పోలికగా ఏదీ సృష్టిలో దొరకటం లేదు. ఎంత కష్టం ఎంత కష్టం!
వేదవ్యాసులవారు ఘటికులు. ఒక అందమైన పోలిక చెప్పటానికి యత్నించారు. బ్రహ్మాండపురాణంలో ఆయన 'ముఖదర్పణ వృంతాభ చుబుకా పాటలాధరా' అన్నారు.
ముఖం అనే గుండ్రటి చేతి అద్దం ఉందట, దానికి పిడిలాగా ఉందట గడ్డం!
ఇది కొంచెం అందంగా ఉన్న ఉపమానమే కాని అంత గొప్పగా లేదు. మరి గడ్డం ముఖంలో భాగమే కదా వంటి శంకలు వస్తున్నాయి కాబట్టి. అదీ కాక ముఖం అద్దం ఐతే దానిని అద్దం వలె భావించినది ఎవరూ అన్న ప్రశ్న ఉన్నది!
శంకరాచార్యులవారు తమ సౌందర్యలహరిన్లి 67వ శ్లోకంలో ఇలా అంటున్నారు.
కరాగ్రేణ స్పష్టం తుహినగిరిణా వత్సలతయా
గిరీశేనోదస్తం ముహురధరపానాకులతయా
కరగ్రాహ్యం శంభోర్ముఖముకురవృన్తం గిరిసుతే
కథంకారం బ్రూమస్తవ చిబుకం ఔపమ్యరహితం
ఓ గిరిసుతా పార్వతీ, నీ చిన్నతనంలో, ఎంతో వాత్సల్యంతో మీ తండ్రి హిమవంతుడు తన చేతి వ్రేళ్ళ కొసలచేత నీ గడ్డాన్నిపుణుకుతూ ఆనందించాడు. అమ్మా నీ పతిదేవుడైన శివుడు నీ అధరామృతం పానం చేయాలన్న ఆతురతతో మాటిమాటికీ నీ గడ్డాన్ని పైకెత్తుతూ త్వరపడుతుంటాడు. అలా నీముఖం అనే అద్దాన్ని పైకెత్తటానికి మంచి పిడిలా ఉన్నది కదా నీ అందమైన సాటిలేని గడ్డం. అసలు సృష్టిలో మరొక దానితో పోలికే లేని నీ గడ్డాన్ని ఏమని వర్ణించగలను అని అంటున్నారు శంకరులు.
పుత్రాదౌ వాత్సల్యం, పత్నాదౌ ప్రేమ, శిష్యాదా వనుగ్రహః అగ్రజాదౌ భక్తి అని వాత్సల్య శబ్దానికి వ్యాఖ్యానం. పుత్రుడైనా పుత్రిక ఐనా సరే తనకు ప్రతిరూపమే అన్నది నిర్వివాదంగా సంప్రదాయికమైన భావన. హిమవంతుడు తల్లి ముఖమండలం అనే అద్దంలో తనను తాను చూచుకొంటున్నాడని భావించవచ్చును.
కైలాస శంకరులు పార్వతీముఖాన్ని దర్పణంగా భావించటం దేనికయ్యా అంటే ఆమె ముఖం అనే దర్పణంలో తనను తాను చూచుకొనేందుకని భావం. మరల ఆవిడ ముఖమండలంలోనే చెక్కుటద్దాలు లేవా పద్మరగాల స్నిగ్ధ సోయగాలను ధిక్కరిస్తూ? ఆ అద్దాల సంపుటిలో ఆయన తనను తాను చూచుకొందుకు గాను పెకెత్తటానికి శ్రీదేవి గడ్డం ఒక చక్కని పిడిలా ఉన్నదట!
ఆ గడ్డం లోకంలో ఫలాని వస్తువులాగా ఉన్నది అని చెప్పటం సాధ్యపడదు. దానికి అదే సాటి అమ్మ చుబుకం
కామేశబద్ధమాంగళ్యసూత్రశోభితకంధరా। 12
లోకంలో ఉన్న వస్తువులను ఇతర వస్తువులతో పోల్చి చెప్పటం అన్నది కొత్త విషయం కాదు. అందరం ఈ పని చేస్తూనే ఉంటాం. ఐతే పోల్చటం అనే అవసరం ఎప్పుడు వస్తున్నది అన్నది కొంచెం ఆలోచించాలి ఇక్కడ.
చెప్పేవాడు వినేవాడు అనే ఇద్దరు వ్యక్తుల మధ్య సంభాషణలో పోలిక అవసరం వస్తున్నది కదా. అదికూడా ఫలాని వస్తువు ఎలాగు ఉన్నది అన్న విషయాన్ని చెప్పేవాడు విశదం చేయవలసిన సందర్భంలో.
కాకి ఇలా ఉన్నది అని ఎవరూ కాకిని దేనితోనూ పోల్చి చెప్పనవసరం లేదు. వినేవాడు కాకిని ఎలాగూ చూసే ఉంటాడు కాబట్టి. అలాగే ఉంగరం అంటే ఇలా ఉంటుంది అని చెప్పనవసరం లేదు. చెప్పేవాడు ఒక కొత్త వస్తువును గురించి చెప్పాలి అనుకోండి. అది అంతకు పూర్వం వినేవాడికి తెలిసి ఉండదని నమ్మకం అనుకోండి. అప్పుడు ఆ వస్తువును గురించి ఎలా చెప్పాలి? ఆ వస్తువు యొక్క ఆకృతిని దేనితో నైనా పోల్చి చెప్పాలి ఏదో విధంగా. దాని యందు గమనించిన లక్షణాలను కూడా వేటితో నైనా పోల్చి చెప్పాలి. అప్పుడు కదా వినేవాడికి కొంతగా అవగాహన వస్తుంది.
మరొక పక్షంలో మీరు ఒక కొత్త రకం కాకిని చూచారు. అది కాకి కావచ్చు కాని దానిలో నేమి విశేషం ఉన్నదో ఎలాగో అలా పోలికల సహాయంతో కదా చెప్పగలిగేది. మాటవరసకు అది కొంగలాగా తెల్లగా ఉంది అన్నారనుకోండి. కొంగ తెలుపు ఎటువంటిదో తెలుసును కాబట్టి ఆ కొత్త కాకి మీకంటికి ఎలా కనిపించిందో ఆవలి వాడికి తెలుస్తుంది. అలాగే ఒక గద్ద అంత ఉంది అన్నారనుకోండి. అది ఎంత పరిమాణంలో ఉందో తెలుస్తుంది అంచనాకు. ఇటువంటివి కదా పోలికల అవసరాలు మనకు ప్రపంచంలో.
ఈ లలితాసహస్రనామ స్తోత్రంలో అమ్మ స్వరూపాన్ని వర్ణిస్తూ కొన్ని కొన్ని పోలికలు చెప్పారు. పద్మరాగ శిలాదర్శి పరిభావి కపోల భూః వంటివి. ఆ నామం ప్రకారం అమ్మ చెక్కిళ్ళ వర్ణసౌందర్యం పద్మరాగ మణుల ఎఱుపును ధిక్కరిస్తోంది అని తెలుసుకుంటున్నాం. నవచంపక పుష్పాభ నాసాదండ విరాజితా అన్న నామం ప్రకారం అమ్మ ముక్కు అప్పుడే వికసించిన సంపంగిపూవులా ఉంది అనగానే ఆ నాసిక సోయగం యొక్క అతిశయం తెలుస్తున్నది మనకు.
ఇలా రూపవర్ణనం చేస్తూ అమ్మ యొక్క గడ్డం దగ్గరకు వచ్చేసరికి పెద్ద గడ్డు సమస్య వచ్చింది!
అమ్మ గడ్డ్డం అనాకలితం. అంటే అది ఇలాగు ఉందని చెప్పటానికి పోలికగా ఏదీ సృష్టిలో దొరకటం లేదు. ఎంత కష్టం ఎంత కష్టం!
వేదవ్యాసులవారు ఘటికులు. ఒక అందమైన పోలిక చెప్పటానికి యత్నించారు. బ్రహ్మాండపురాణంలో ఆయన 'ముఖదర్పణ వృంతాభ చుబుకా పాటలాధరా' అన్నారు.
ముఖం అనే గుండ్రటి చేతి అద్దం ఉందట, దానికి పిడిలాగా ఉందట గడ్డం!
ఇది కొంచెం అందంగా ఉన్న ఉపమానమే కాని అంత గొప్పగా లేదు. మరి గడ్డం ముఖంలో భాగమే కదా వంటి శంకలు వస్తున్నాయి కాబట్టి. అదీ కాక ముఖం అద్దం ఐతే దానిని అద్దం వలె భావించినది ఎవరూ అన్న ప్రశ్న ఉన్నది!
శంకరాచార్యులవారు తమ సౌందర్యలహరిన్లి 67వ శ్లోకంలో ఇలా అంటున్నారు.
కరాగ్రేణ స్పష్టం తుహినగిరిణా వత్సలతయా
గిరీశేనోదస్తం ముహురధరపానాకులతయా
కరగ్రాహ్యం శంభోర్ముఖముకురవృన్తం గిరిసుతే
కథంకారం బ్రూమస్తవ చిబుకం ఔపమ్యరహితం
ఓ గిరిసుతా పార్వతీ, నీ చిన్నతనంలో, ఎంతో వాత్సల్యంతో మీ తండ్రి హిమవంతుడు తన చేతి వ్రేళ్ళ కొసలచేత నీ గడ్డాన్నిపుణుకుతూ ఆనందించాడు. అమ్మా నీ పతిదేవుడైన శివుడు నీ అధరామృతం పానం చేయాలన్న ఆతురతతో మాటిమాటికీ నీ గడ్డాన్ని పైకెత్తుతూ త్వరపడుతుంటాడు. అలా నీముఖం అనే అద్దాన్ని పైకెత్తటానికి మంచి పిడిలా ఉన్నది కదా నీ అందమైన సాటిలేని గడ్డం. అసలు సృష్టిలో మరొక దానితో పోలికే లేని నీ గడ్డాన్ని ఏమని వర్ణించగలను అని అంటున్నారు శంకరులు.
పుత్రాదౌ వాత్సల్యం, పత్నాదౌ ప్రేమ, శిష్యాదా వనుగ్రహః అగ్రజాదౌ భక్తి అని వాత్సల్య శబ్దానికి వ్యాఖ్యానం. పుత్రుడైనా పుత్రిక ఐనా సరే తనకు ప్రతిరూపమే అన్నది నిర్వివాదంగా సంప్రదాయికమైన భావన. హిమవంతుడు తల్లి ముఖమండలం అనే అద్దంలో తనను తాను చూచుకొంటున్నాడని భావించవచ్చును.
కైలాస శంకరులు పార్వతీముఖాన్ని దర్పణంగా భావించటం దేనికయ్యా అంటే ఆమె ముఖం అనే దర్పణంలో తనను తాను చూచుకొనేందుకని భావం. మరల ఆవిడ ముఖమండలంలోనే చెక్కుటద్దాలు లేవా పద్మరగాల స్నిగ్ధ సోయగాలను ధిక్కరిస్తూ? ఆ అద్దాల సంపుటిలో ఆయన తనను తాను చూచుకొందుకు గాను పెకెత్తటానికి శ్రీదేవి గడ్డం ఒక చక్కని పిడిలా ఉన్నదట!
ఆ గడ్డం లోకంలో ఫలాని వస్తువులాగా ఉన్నది అని చెప్పటం సాధ్యపడదు. దానికి అదే సాటి అమ్మ చుబుకం
మీ ఈ నామ వివరణలతో పోల్చదగినదీ నాకు దొరకలేదు ఇప్పటిదాకా , ధన్యవాదాలు మీకు!
రిప్లయితొలగించండిశ్యామ్ గారు, మీకు ఎన్నో ధన్యవాదములు. మీ కృషికి మేము కృతఙ్ఞులం.
రిప్లయితొలగించండిమీరు రాసిన లలితాంబిక అమ్మ వారి లలిత సహస్ర నామం వ్యాఖ్యానం ఎంతో బావుంది. చాలా ప్రేరేపితులమౌతున్నాము. మీరు మిగతా నామాలకి కూడా ఇలాగే వ్యాఖ్యానం రాస్తారని ఎదురుచూస్తున్నాము. దయచేసి, మిగతా నామాలకి కూడా వ్యాఖ్యానం రాయండి అయ్యా.